NEWSFLASH: veiling
Een overzicht van opmerkelijke kunstwerken in deze veiling
Meer dan 600 werken van o.a.
Alighiero E. Boetti, Jean-Michel Basquiat, Bram Bogart, César, Lynn Chadwick, Emile Claus, Robert Combas, Raoul De Keyser, Paul Delvaux, Gustave De Smet, Léon De Smet, Christian Dotremont, James Ensor, Jean-Michel Folon, George Grard, Peter Halley, Keith Haring, Floris Jespers, Asger Jorn, Walter Leblanc, Eugène Leroy, Sol LeWitt, Pablo Picasso, Turi Simeti, Léon Spilliaert, Olivier Strebelle, Walter Swennen, Edgard Tytgat, Manolo Valdes,Théo Van Rysselberghe, Ossip Zadkine, ...
Impressionisme
Al in het begin van de 20ste eeuw gingen Belgische kunstenaars de landsgrenzen voorbij, wat hun creativiteit nieuwe inzichten verleende. Théo Van Rysselberghe werd gelonkt door de intense kleuren van de Middellandse Zee in het zuiden van Frankrijk. “Pins à Beauvallon” (1925), afkomstig uit de collectie van Elisabeth Van Rysselberghe en vervolgens van Catherine Gide, de dochter en de kleindochter van de kunstenaar. De azurenkust baadt in het licht van deze impressionistische parel.
Emile Claus trok de andere richting uit om impressionistische indrukken te vatten. In “Fog. Lantaarns in de mist” (ca. 1916-18) capteert hij de waaier aan nuances die te vinden zijn in de Londense mist. Er zijn meerdere belangrijke werken van Claus, zo ook het vroege werk “Koe langs de Leie” (1895), met indrukwekkende grootte van 81 x 116,5 cm, en een subliem “Landschap in mei” (1911).
“Landschap met regenboog” (1904), is een vroeg impressionistisch werk van Léon De Smet. Van diens broer Gustave De Smet is er “Porselein in een interieur” (1911), met een Chinees porseleinen figuur van Lao Tse, welke nog tot de inventaris van het Gemeentelijk Gustave De Smet-Museum te Deurle behoort.
Lot 110. Léon De Smet (1904) - Est. €30.000-40.000
Schilder van geluk
In het begin van de twintigste eeuw laat Léon De Smet zich verleiden door het impressionisme. Met korte streepjestoetsen experimenteert hij om de atmosferische verandering van het landschap te capteren. Het resultaat is een indrukwekkende compositie die getuigt van het meesterschap van de kunstenaar. Piet Boyens weet het treffend als volgt te verwoorden:
“Léon de Smet schildert het geluk als een brede glimlach. Hij blijft trouw aan het landschap van zijn omgeving, de Leiestreek ten zuiden van Gent. In grote en ook kleinere doeken probeert hij zijn eigen penseeltoets te vinden, vaak in een delicaat kleurenpalet.
Met het schilderij “Landschap met regenboog” laat de kunstenaar de academie ver achter zich en beproeft hij de korte toets van het impressionisme. De Smet is hier - als schilder van het licht - bijzonder geïnspireerd door de altijd magische atmosfeer van licht- en donkercontrasten die het gevolg zijn van het samenspel van zon en regen. In de jaren voor 1914 heeft De Smet diverse malen het landschap met regenboog op doek gezet.”
(Piet Boyens 2022)
Modernisme
In hun zoektocht naar een nieuwe beeldtaal om de veranderende wereld weer te geven in het begin van de 20ste eeuw, kwamen kunstenaars tot unieke inzichten, zo toont een collectie tekeningen en ontwerpen van Pierre-Louis Flouquet. Van Willem Paerels is er dan weer een indrukwekkend “Bloemenboeket voor een spiegel” (1912-13), waarin hij met verf een waar kleurenfestival creëert.
Van Floris Jespers, een artistieke duizendpoot, is er een prachtig portret “La jeune fille peintre” (ca. 1930) waarin hij stijlen, vormen en kleuren op een bijzondere manier samenbrengt. “Bosgezicht” (1921) is een bijna abstracte compositie, naast onder meer twee achterglasschilderingen.
Meer abstract werk is er onder meer van Joseph Lacasse, een compositie uit 1939 in warme oranje en gele tinten. Ossip Zadkine vertaalde abstractie in brons, zoals te zien in de twee indrukwekkende beelden “Genji” (1959) en “Les mains végétales” (1957-58).
Lot 223. Floris Jespers (ca. 1930) - Est. €20.000-30.000
La jeune fille peintre (ca. 1930)
Floris Jespers’ werk uit de Centaure-periode (1926-30) vormt zonder meer een hoogtepunt in zijn schildercarrière. Zijn virtuositeit draait op volle toeren en hij creëert uiterst originele, modernistische schilderwerken waarin hij zich vrijelijk van het kubisme en surrealisme bedient.
“La jeune fille peintre” laat zich rond 1930 dateren. Het schilderij toont grote verwantschap met bijvoorbeeld “Meisje met palet” uit 1930. Het vrouwenfiguur bevindt zich in een fragmentarisch landschap van opeengestapelde elementen, waarbinnen zijzelf eerder naturalistisch weergegeven wordt met een witte, zijdezachte huid. Die ongereptheid contrasteert met de korrelige verftextuur die Jespers elders in de compositie toepast.
Minimal Art
Met minimal art wordt schoonheid gezocht in eenvoud. Repetitie in kleuren en vormen, graduele variatie en simpele materialen interageren met de omgeving en brengen spanning teweeg. Walter Leblanc doet dit op ingenieuze manier dankzij zijn “Twisted strings 15P X 18” (1968). Van Sol LeWitt is er een groot werk van 128,5 x 101,5 cm in gouache getiteld “Tangled Bands” (2002). “3 ovali bianchi” (2008) is een monochroom werk van Turi Simeti dat de vlakte van het doek uitdaagt en lichtwerking erop bestudeerd.
In Italië leidt het minimalisme tot de Arte Povera van onder meer Alighiero Boetti. Van hem is er een unieke reeks van negen aquarellen die het patchwork van zijn poëtische blokletters verbeelden. Van Antoni Tapies is er “Image with Three Crosses” (1980), in gemengde techniek op papier.
Peter Halley is een Amerikaanse kunstenaar die een bijzondere lading gaf aan de kleuren en materialen die hij gebruikte. “Green Prison” (2001) is gemaakt in fluorescerende verf die de griezelige gloed van kunstmatige verlichting en reflecterende kleding en borden nabootst, evenals Roll-a-Tex, een textuuradditief dat wordt gebruikt als verharding in voorstedelijke gebouwen.
Lot 432. Alighiero Boetti (1979) - Est. €40.000-60.000
Ordine e disordine
Alighiero Boetti is één van de belangrijkste figuren in de Arte Povera beweging die eind jaren ’60 tot ontplooiing komt in Italië. Letterlijk vertaald gaat het om “arme kunst”, of zelfs “slechte kunst”. De kunstenaars in deze beweging experimenteren met onconventionele materialen en ideeën, waarmee ze zich afzetten van het klassieke, kostbare werk in marmer of olieverf. Ze gaan daarentegen aan de slag met eenvoudige materialen die vaak vergankelijk zijn, waarmee ze tastbare kunst willen maken die mens en artistieke creatie dichter bij elkaar brengen.
Deze aquarellen “Nove Quadrati” (1979) lopen parallel met Boetti’s beroemde Arazzi-serie, zijn borduurwerkjes die bestaan uit kleurige blokletters. Letters worden verweven tot woorden en zinnen. Het is aan de toeschouwer om deze te ontcijferen. Boetti creëert een poëzie van kleur en vorm, waarbinnen elke letter een autonoom element is.
In een vrolijke mozaïek van kleuren en patronen staan de geblokte letters kriskras door elkaar. Telkens vormen 16 letters een vierkant. Het snoepkleurige patchwork is in eerste instantie wartaal en lijkt willekeurig. Maar wie oplettend is, ontdekt in de vrolijke compositie de logica van de kunstenaar en wordt verbaasd door de woordenpracht die ontstaat. Er blijkt ritme te zitten in de orde en wanorde, een harmonieus uitgebeeld systeem.
Neo-Expressionisme
De catalogus van deze veiling omvat enkele opvallende Amerikaanse kunstenaars. Één van de meest bijzondere werken op de veiling is “Untitled (Hans Mayer jan-feb, Düsseldorf 1987)” van Jean-Michel Basquiat. Het gaat om een werk in acryl en oliestick die felle kleuren en explosieve lijnen weergeven. Van Keith Haring is er onder meer een groot werk van 96,5 x 126,5 cm in acryl uit 1984.
Robert Combas vertegenwoordigt de figuration libre, de Franse tegenhanger van het neo-expressionisme. “Madam' et Yves (Comprenez Adam et Eve)” (2010) is een indrukwekkend doek van 168 x 117 cm. Het werk een mooi voorbeeld van de rijke verbeeldingskracht van de kunstenaar. Bijbelse elementen worden in zijn typische stijl vervlochten tot een hedendaags narratief. Ook van hem is een compositie uit 1987.
Lot 575. Robert Combas (2010) - Est. €70.000-90.000
Alles is mogelijk
"Je irriteert me! Als je mijn schilderij mooi vindt, is dat het enige dat telt... Laat me met rust, ik heb niets te zeggen!"
Excentriek, kleurrijk, eigenzinnig. Misschien zelfs stoutmoedig of rebels. Het is moeilijk over Robert Combas te spreken in genuanceerde bewoordingen. Zijn werk valt op, als een hedendaags glasraam met visionaire voorstellingen van het alledaagse. De Franse kunstenaar haalt inspiratie uit de populaire cultuur en combineert dit gretig met historische en mythologische referenties. Zijn stijl doet denken aan street art en comic books en creëert een nonchalant, ludiek en vermakelijk universum, dat bij tijden een onstuimig of zinnelijk karakter krijgt.
Anders dan bij het Minimalisme of de Conceptuele Kunst streeft deze voorloper van de Figuration Libre -beweging een eclectische, eerlijkere weergave van de moderne tijd na. Zijn schilderijen komen voort uit een directe visuele betrokkenheid met de eigentijdse leefwereld en niet via rationele, vergezochte inzichten. Zijn stijl is nauw verwant met het Neo-Expressionisme in de Verenigde Staten, de stroming waar ondermeer Basquiat mee wordt geassocieerd en die voornamelijk actief was in New York City. Het is niet toevallig in deze stad dat hij in 1983 z’n eerste buitenlandse solotentoonstelling houdt waarmee hij internationale bekendheid zal verwerven.
“Madame et Yves” uit 2010 is een mooi voorbeeld van de rijke verbeeldingskracht van Robert Combas. Via een woordspel in de titel (“Adam et Ève”) worden we het werk binnengeloodst. We herkennen Eva met op haar hoofd, als een kroonjuweel, de slang. Op een stokje glimt de appel in haar hand. De vrucht eist alle aandacht van ons op, ze is het ware middelpunt van dit psychedelische tafereel. Bijbelse elementen worden zodoende in de typische stijl van Combas vervlochten tot een hedendaags narratief waarin de vrouw van Adam getatoeëerd lijkt te verschijnen, getooid met primitieve afbeeldingen die ons herinneren aan prehistorische grotschilderingen. In de Tuin van Eden van Robert Combas is alles mogelijk.
Lot 294. César (1956) - Est. €40.000-60.000
Nouveau Réalisme
In een reactie op de al te koele abstractie, ontstond het Nouveau réalisme als een nieuwe manier om naar de werkelijkheid te kijken. Één van de meest herkenbare figuren van deze beweging is César. Van hem zijn er meerdere belangrijke werken opgenomen in de catalogus, waaronder het sculptuur in brons “Nu de Saint-Denis 1” (1956) en het relief “Nature morte aux deux tasses” (1983) in gecomprimeerde emaille.
“La infanta doña Margarita V” (1985) is een schilderij in olieverf uit de serie: El Museo del Prado van Manolo Valdes. Van Jacques Villeglé zijn er twee décollages, uit 1987 en uit 1998, alsook verschillende grafische werken van Christo.
Belgische beeldhouwers
De catalogus omvat een aantal belangrijke sculpturen, meesterwerken van eigen bodem. Jacques Moeschal stond vorig jaar nog in de schijnwerpers met een tentoonstelling in Bozar te Brussel. In oktober zijn er drie sculpturen van hem te vinden in onze veilingzaal: "La main" (1994-95) en "L'oeil sur la colline" (1974) zijn beide unieke kunstwerken. “La Flèche du génie civil”, (De Pijl van de Burgerlijke Bouwkunde) is een model van het monumentale exemplaar dat Moeschal ontwierp voor de Wereldtentoonstelling van 1958. Destijds ging het om een betonnen constructie van 80 meter lang, die bovendien bewandeld kon worden.
“Le secret” (2003) en “Loin” (2005) zijn twee sculpturen in brons van Jean-Michel Folon. Ze verbeelden de dromerige reiziger, steeds op zoek naar vrijheid en avontuur. In hetzelfde thema is er een groot werk van 102 x 152 cm in aquarel, getiteld “Un pays inconnu” (2000).
Één van de belangrijkste werken is een monumentale sculptuur in brons van Olivier Strebelle. “L'Attelage III” (1989) meet 260 x 340 x 120 cm. Het is een dynamische compositie die de liefde voor de paardensport in beeld brengt. Ook van Strebelle is er “L'envol VI” (1982), waarmee hij de zwaartekracht lijkt te tarten.
Lot 552. Jean-Michel Folon (2003) - Est. €65.000-80.000
Het geheim van Folon
De iconische man met de hoed en lange mantel van Jean-Michel Folon begroet ons als een oude bekende. Zijn vertrouwde verschijning is als een pictogram dat deel uitmaakt van ons collectieve geheugen. Eender waar kunnen we hem tegen het lijf lopen, want steeds is hij op weg. Naar waar? Wie zal het zeggen…
De ietwat zonderlinge figuur rust op een bank, wandelt in het park, kijkt naar de vogels, zit op het strand met zijn voeten in de zee. Folon maakt stevige sculpturen uit robuust brons. Het is immers de bedoeling dat zijn beelden tegen een stootje kunnen. Ze zijn niet bestemd voor een stoffige museumzaal, maar wel om in dialoog te treden met de natuur en de natuurelementen. Ze trotseren weer en wind, regen en zon, zee en bos.
Als een dromerige wandelaar, houdt de bronzen man halt en staart in de verte. Enkel bij frontaal zicht wordt duidelijk dat er meer aan de hand is. Het is absurd om te zien dat, samen met de panden van zijn jas, de volledige figuur in twee splijt. Een donkere holte wordt onthult. De man opent zijn binnenste naar de buitenwereld.